نسوز

تعریف نسوز

نسوزندگی خاصیتی است که طبق آن ماده یا مواد بدون اینکه نرم شوند بتوانند دمای معینی را تحمل کنند. این خاصیت به ترکیب کانی شناسی و ترکیب شیمیایی ماده بستگی دارد و تا دمایی مشخص می شود که جسم پس از رسیدن به آن، حالت خمیری پیدا می کند.

نسور یا دیرگداز به موادی گفته می شود که پیش از رسیدن به دمای 1520 درجه سانتیگراد به حالت خمیری درنیایند و به عبارت دیگر شکل خود را از دست ندهند. این ویژگی، تنها مشخصه دیرگدازی کی ماده نیست، بلکه پایداری ترکیب و عدم انجام واکنش میان آنها و مواد درگیر با آنها خود یکی از خصوصیات یک نسوز است.

فرآروده های نسوز در دمای بالا بیانگر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی محیط کاربرد خود نیز می باشند. به عبارت دیگر علاوه بر تحمل دمای بالا در برابر عوامل دیگری مانند فشار، سایش، شوکهای حرارتی، مواد شیمیایی و بارهای مکانیکی در دمای بالا که احتمالاً در شرایط کاری با آنها روبرو می شوند پایدار باشند و تغییر کیفیت ندهند.

بیشتر نسوزهای تجارتی دارای ترکیباتی از اکسیدها و عناصر زیر می باشند:

Al2O3 ,SiO2,CaO,MgO,FeO,Fe2O3,Fe3O4,Cr2O3,SiC,C

از میان ترکیبات مذکور Al2O3 وSiO2 از نظر مقدار درصد، مهمترین بخش مواد دیرگداز را تشکیل می دهند. به طور کلی ویژگی های فرآورده های نسوز به قرار زیر است:

  1. نقطه خمیری و ذوب بالا

  2. استحکام کافی

  3. انبساط حرارتی کم (ثبات حجمی)

  4. پایین بودن میزان تخلخل تا حد ممکن

  5. عایق بودن در برابر جریانهای گرمایی و الکتریسیته

  6. پایداری در برابر واکنشهای شیمیایی مواد و سرباره های گداخته فلزات و غبار کوره

  7. انبساط و ضریب انبساط ثابت هنگام گرم کردن دوباره و نداشتن انبساط و انقباض ناگهانی

  8. پایداری شکل در برابر فشار و تغییرات ناگهانی دما

  9. پایداری در برابر ضربه

  10. نفوذ ناپذیری در برابر عوامل خورنده

  11. نفوذ ناپذیری در برابر گازها

وجود این ویژگیها در فرآورده های نسوز نسبی است و الزاماً همه آنها نباید با هم و با یک شدت فراهم باشند.